Xavier Deadline Governu AMP

Edition: 30 June 2008

DILI – Prezidenti Partidu ASDT, Francisco Xavier do Amaral fo deadline fulan dua ba governu Aliansa Maioritaria Parlamentar atu hadia sira nia planu politik rezolve lalais problema oin-oin nebee povu nasaun nee infrenta. Iha fulan rua nee governu AMP nebee lidera husi Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao kontinua masa bodoh no husik hea povu rai nee moris iha situasaun injustisa sosial hanesan aktual, ASDT sei hamrik dudu AMP ba infernu."Ami nia ASDT prinsipiu mak nee, povu tenke moris haksolok, moris felis iha rai doben nee, bainhira povu kontinua moris ho matan ben, moris iha susar no mukit hanesan agora, sosa foos saku dia mos la bele, nee ASDT hamotuk ho Fretilin sei hamotuk hodi liberta povu rai nee husi sisar no mukit sira nee," Xavier informa lia hirak nee ba jornalista, bainhira partisipa iha konferensia imprensa nebee halao husi lider Fretilin iha Sede Fretilin, Komoro Dili, Sabadu (28/6).Nia hatete desde pinsipiu nia ho maluk Timor Oan sira funda ASDT depois transforma ba Fretilin ho mehi katak hakarak liberta povu no rai nee husi kolonial i moris felis no haksolok, mehi ida nee konsege realiza ona. Mas povu seidauk bele moris felis no haksolok, tanba nee, papel ASDT ho Fretilin seidauk too deit iha ukun aan nee maibe sei kontinua atu liberta povu rai nee husi kiak no mukit. Atu liberta povu rai nee husi susar no mukit tenke halakon tiha pratika KKN nebee buras tebes iha governu AMP nia laran. "Uluk ita luta kontra invazores, agora ita luta kontra naok ten iha ita nia uma laran rasik, povu la bele moris diak se bainhira husik naok ten sira nee goza libre iha riku soin povu nasaun nee nian," nia hatete.Iha tempu ukun aan no komesa hetan ona riku soin, lolos povu rai nee la bele terus tan, mas realidade, governu nasaun nee nian hasai osan barak husi fundu mina rai no petrolium, povu kontinua moris iha susar no terus ba hamlaha, terus ba presu sasan sae, terus ba dezempregu no terus buat hotu.Iha fatin hanesan Prezidenti Partidu Fretilin Francisco Guetrres Lu Olo, hatete agora dadauk iha problema barak tebes mak nakonu iha povu nia matan, hanesan problema hamlaha, presu ai-han no konbustibel sae, Korupsaun, ahi mate permanenti (AMP) no problema injustisa sira seluk nebee akontese iha rai laran, fo razaun ba povu rai nee hodi forma sira nia zuijia para hakilar. I Fretilin hanesan partidu nebee hetan fiar husi povu no manan iha eleisaun 2007 liu ba, sei hamotuk ho povu hodi hakilar katak povu rai nee iha razaun, governu nee laiha razaun, povu nee los, governu nee sala. Tanba governu nee jere osan povu nian la hatene hodi gasta arbiru deit ba ema ida rua nia kabun, laos ba povu nee tomak. " preokupasaun povu tomak nee nian, tanba povu tomak hakarak moris hakmatek, moris benefisiu husi rikus oin rai nee nian, laos moris mukit no kiak, moris rai no uma laiha hanesan agora," nia hatete.Iha tempu kampanha povu nasaun nee rona saida maka lideransa AMP nee promete ba povu nasaun nee, sira laos promete atu lori povu rai nee ma lalehan, maibe promete ba sira nian aan tomak, mas saida mak akontese, depois ukun, lalehan nebee sira promete ba deit sira nian aan, no falimia no sira nian belun sira, laos ba povu nebee mak sira promete ba. Aat liu mak governu ida nee haruka baku no kaer hikas ema sira nebee uluk ba fo apoiu ba sira hodi hadau ukun husi Fretilin. Nee mos katak Lu Olo, seidauk too, governu AMP halo buat seluk tan, liu-liu naok riku soi povu nasaun nee nian. Uluk Fretilin lakohi atu sobu unidade povu rai, hodi entrega ukun ba sira, tanba hanoin katak ukun Fretilin nian ladiak, tanba sira haksoit liu ho ‘AMP’ hodi hadau ukun husi Fretilin nia fatin, para fasil ba sira atu bele naok no devia povu nasaun nee nia osan. "Hau bele hatete momos, hassai osan povu nia mesak tokon deit, mas la hatene halo sa ida, ita nia matan seidauk haree saida mak sira halo ona ba povu rai nee, osa osan tokon ba tokon nebee sira hasai, durante tinan ida nee ita so haree governu AMP ba inagura deit projetu nebee uluk Fretilin halo, mas governu nee halo saida los ita la hatene. Ponte husi tasi mane kosta sul hodi too Ilomar, projetu husi programa Fretilin nian laos AMP," nia esklarese. Lu Olo salienta katak inisiu Fretilin ukun rai nee husi zero, gasta osan haree tuir kapasidade governu nian, osan nebee governu Frtilin gasta hodi buka hakiak fali osan liu fundu petroliferu para sustenta futuru nasaun nee ba oin, laos hanesan AMP nian hatene gasta osan nein sukat aan futuru nasaun nee oinsa. Nia hatete governu AMP hahu ukun ho orsamentu tranzitoriu ida boot teb-tebes, iha orsamentu anual 2008 nian iha valor orsamentu boot teb-tebes. Mas la hatene orsamentu sira nee halo saida ona. Povu sei sente maran deit i nunka hetan osan ida. "Osan nee la halo buat ida, iha orsamentu 2008 kuaze U$ 300 ital milaun nee mos la halo buat ida, mas seidauk too fulan neen, governu AMP abansa tan ho orsamentu rektifikativu ida nebee nia valor boot liu orsamentu iha fulan nee liu ba. "La hatene osan bar-barak nee sira halo saida los, osan povu nian sira hakarak gasta arbiru deit," nia hatete.Nunee mos ho Prezidenti KOTA, Manuel Tilman, hatete gasta osan nasaun nee nian tenke tuir planu no programa laos gasta arbiru deit, bainhira gasta la ho programa osan sira namkari no semo tun sae i too hotu deit i nunka hatudu provas fisik ruma ba povu hanesan rezultadu husi osan nebee gasta.Nia hatete se haree didiak governu nee laiha manajementu ida hodi gasta osan nebee Parlamentu Nasional aprova, tanba nee iha fulan neen deit orsamentu hotu ona mas rezultadu zero. Gasta osan arbiru no la tuir programa kata Manuel bele destrui nasaun nee iha futuru. Destrisaun nebee governu AMP halo aktual tuir Manuel halakon impostu ka taxa iha lei tributaria. Tuir Manuel orsamentu nasaun ida nian defende makaas ba reseitas husi importu nian. Bainhira governu halakon importu signifika governu nee laran metin los ba fundu petroliferu nebee governu Fretilin kuda hela iha Nova Yorke. din